03.09.2022

Premiera książki „Klinika zabawek #2: Trudne pytania”

4 września 2022 r. w Pałacu Potockich kończymy prezentację wystawy „Klinika zabawek #2: Trudne pytania”, ale wystawę, warsztaty i towarzyszące im idee i plany zatrzymujemy na kartach książki. Przekazujemy ją Państwu bezpłatnie z zachętą do korzystania ze scenariuszy warsztatów oraz do współpracy z nami w kolejnych etapach pracy nad narzędziownikiem dla przedszkoli i szkół wspierająceym wzajemne poznanie, szacunek i komunikację.

Katarzyna Jagodzińska (red.), „Klinika zabawek#2: Trudne pytania”, fotografie Wojciech Sosenko, Kraków: Muzeum Zabawek w Krakowie i Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, 2022.

KATALOG do pobrania

O projekcie

Współwydawcą książki jest Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Krakowa

 

Wprowadzenie do katalogu

Projekt „Klinika zabawek #2: Trudne pytania” jest kontynuacją wystawy „Klinika zabawek”, którą Muzeum Zabawek w Krakowie zaaranżowało w poklinicznym budynku w dzielnicy Wesoła. Jest on wyrazem potrzeby, jaka pojawiła się wraz z inwazją wojsk rosyjskich na Ukrainę 24 lutego 2022 roku. Odczuwaliśmy w muzealnym zespole potrzebę reakcji, włączenia się w pomoc osobom uciekającym przed wojną i znajdującym schronienie w Krakowie, także w budynkach nieopodal „Kliniki”. Czuliśmy, że przestrzeń „Kliniki” w całości zaprojektowana dla dzieci – kolorowa, wyłożona ciepłą, różowo-żółtą wykładziną, z historycznymi zabawkami w gablotach – jest potencjałem, który warto w tej sytuacji wykorzystać. Udało nam się przedłużyć obecność w tym miejscu i, już po zamknięciu „Kliniki” dla publiczności, rozpocząć działalność jako warsztatownia i bawialnia dla ukraińskich dzieci i rodzin. Firma Bajo wyposażyła ją w drewniane zabawki, krakowianie podarowali gry i materiały kreatywne, studentki i studenci Edukacji Artystycznej Akademii Sztuk Pięknych przychodzili prowadzić z dziećmi zajęcia. Mimo bariery językowej, dzięki życzliwości i otwartości wszystkich, zawsze udawało się porozumieć.

Równolegle z tym doraźnym działaniem wystąpiliśmy z wnioskiem do Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego Urzędu Miasta Krakowa o dofinansowanie  projektu o charakterze strategicznym, w którym pracę warsztatową z dziećmi połączyliśmy z budowaniem wystawy pod hasłem „Trudne pytania”. Projekt uzyskał wsparcie i już pod nowym adresem – w Pałacu Potockich przy Rynku Głównym 20, siedzibie KBF-u, który przyjął nas w swoje gościnne progi – w kwietniu i maju odbywaliśmy spotkania warsztatowe z dziećmi, a w finale, otworzyliśmy wystawę, która jest wypadkową tych spotkań.

Celem cyklu warsztatowego było wydobycie nowych znaczeń dla obiektów z muzealnej kolekcji – odczytanie ich w konkretnym miejscu i czasie przez osoby – dzieci i młodzież – z określonym bagażem doświadczeń. Zabawki zostały dobrane w przemyślany sposób, pozwalający na poruszenie wszelkich tematów związanych z rodziną, państwowością i obywatelskością. Zaprezentowane zostały rzeczy z natury dobre, które w określonych okolicznościach mogą także posiadać negatywne konotacje. Pokaz pociągu był okazją do rozmowy i działań twórczych wokół takich pojęć jak pożegnanie, podróż (w nieznane), nadzieja na powrót, nadzieja, że gdzieś będzie lepiej. Zabawkowy stół stał się tłem dla pojęć związanych z domem, rodziną, bezpieczeństwem i wsparciem. Okno w domku dla lalek było pretekstem do refleksji o perspektywie – bliskiej i dalekiej, bezpieczeństwie i niepewności. Ptak – to ciekawość i wolność, układanka z kolei wprowadziła porządkowanie według zasad, ale też współpracę i sąsiedztwo.

Odbyło się pięć warsztatów, które stały się elementem „wystawy w procesie”. Na każdym z nich obecna była jedna historyczna zabawka, ukazana na białym tle w celu wyeliminowania kontekstu innych obiektów. Było to świadome nawiązanie do white cube, pomalowanej na biało przestrzeni wystawowej galerii sztuki współczesnej, która ma dawać pozory neutralności, wyabstrahowania z kontekstu, podczas gdy w istocie neutralność jest jedynie pozorna. Projekt miał pokazać, w jaki sposób kontekst wpływa na zmianę znaczenia.

Te znaczenia – słowa, hasła, wyrażenia wypowiedziane przez dzieci w postaci słów, rysunków i form przestrzennych – zostały przez nas skrzętnie wynotowane.

W finale obecne na warsztatach zabawki zostały pokazane w artystycznej aranżacji autorstwa Mateusza Okońskiego. Było to pięć historycznych zabawek z liczącej ponad 40 000 obiektów kolekcji Muzeum Zabawek w Krakowie, zgromadzonej przez rodzinę Sosenków. Wybór niewielki, ale bardzo wymowny. Każda z zabawek została zamknięta w białym pudełku (ponownie white cube), które zawisły na mobilnym rusztowaniu. To nawiązanie do muzealnych magazynów, gdzie składowane są obiekty, do skrzyń, w których są transportowane, do wnętrz galerii, gdzie umieszczane są na „neutralnym” białym tle i wreszcie do nomadycznego, przenośnego charakteru Muzeum Zabawek, które nie ma jeszcze swojej siedziby i czasowo rezyduje w różnych lokalizacjach.

Zabawkom towarzyszą hasła wypisane na bokach pudełek – to skojarzenia, jakie z tymi obiektami miały dzieci, które uciekły z ogarniętej wojną Ukrainy.

Na bazie doświadczeń z tego projektu Muzeum Zabawek w Krakowie zamierza opracować pudełka z narzędziami do pracy z dziećmi w przedszkolach i szkołach, wspierające wzajemne poznanie, szacunek i komunikację. Kiedy nauczymy się ze sobą rozmawiać, nie będzie trudnych tematów.

Pragniemy w tym miejscu serdecznie podziękować Miastu Kraków za wsparcie, nieustającą życzliwość, wiarę w nasze działania oraz zaufanie, że nasze niestandardowe projekty przekładają się radości i uśmiechy małych i dużych. Dziękujemy KBF-owi za udzielenie nam gościny i wsparcia, za cierpliwość i sympatyczną atmosferę. Podziękowania kierujemy wreszcie w stronę naszych współpracowników i wolontariuszy, bez których ten projekt nie miałby szans się udać: Sofii Goncharovej za tłumaczenie i pomoc w organizacji warsztatów, Pauli Zawalskiej za wsparcie organizacyjne i administracyjne, Jakubowi Maciejczykowi oraz studentkom i studentom Edukacji Artystycznej Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie za udział oraz pomoc merytoryczną i organizacyjną podczas warsztatów.

 

Katarzyna Jagodzińska, Monika Nęcka, Mateusz Okoński, Katarzyna Sosenko, Marek Sosenko i Wojciech Sosenko